Ludzki odruch, pieskie życie – wystawa konkursowa TIFF Open 2021 (3.09 – 2.10.2021)

Zapraszamy do galerii Miejsce przy Miejscu 14, gdzie zaprezentowana zostanie wystawa laureatów_ek tegorocznej edycji konkursu TIFF Open 2021.

Czy w zderzeniu z tym, co nie-ludzkie, jesteśmy ludźmi?  Dlaczego, mimo że uwikłani w przyrodę i od niej zależni, wciąż ulegamy złudzeniu, że żyjemy w wyłącznie ludzkim świecie? Czy to złudzenie powoduje, że dajemy sobie prawo do prymatu naszych interesów nad losem innych istot? Do zadania tych pytań skłonili mnie laureaci tegorocznej edycji TIFF Open: Justyna Streichsbier, Kamil Śleszyński i Bogusława Trela. W ich pracach przyroda ożywiona i nieożywiona zyskuje należne jej miejsce – subtelnie i przewrotnie lub ostro i szokująco. Każdy z tych artystów, przy użyciu własnego języka, mówi, że miejsce człowieka w ekosystemie powinno być takie, jak innych elementów natury. Jeśli poszukamy harmonii z przyrodą, ona podsunie odpowiedzi na nasze cywilizacyjne troski. Jest tu też element przestrogi, żeby nasza gatunkowa pycha nie przesłoniła nam tego, że jesteśmy częścią przyrody.

Bogusława Trela w cyklu Czułości zabiera nas w odwiedziny do rodzinnej miejscowości Bukie. Fotografie przedstawiają bliskie jej osoby i zwierzęta w codziennych sytuacjach oraz okoliczne krajobrazy. Cykl dopełniają obrazy przyrody, które powstały podczas podróży. Zdjęcia są, czarno-białe, niektóre nieco zmiękczone, jakby za lekką mgiełką, ale to sposób ich zestawienia przez artystkę decyduje o tym, że można wyczytać z nich dużo więcej. Czujące ciała, zmysłowa ziemia, gest, na który odpowiada szmer wody, gałąź która przytula, to poetyckie obrazy pełne międzygatunkowej czułości. W obrazach Treli przyroda nabiera „ludzkich” cech – drzewa zyskują głos, a chmury wzniosłość.  Artystka zrównuje ludzkie i nie-ludzkie. Wszystko, co fotografuje, traktuje z czułością, tak że nie tylko osoby, ale też zwierzęta i miejsca zdają się tworzyć jej rodzinę.

Rodzina jest też punktem wyjścia cyklu Atlas Ptaków Justyny Streichsbier, która uwodzi nas historią rozpoczętą od fascynacji jej syna.

Inspiracją jest Radek, mój 8- letni syn i jego pasja do ptaków. Przyporządkował do każdego członka rodziny ptasie odpowiedniki: mama- czajka, tata – orzeł przedni, siostra- kobczyk, on sam- orzeł bielik. Mówi, że ptaki są większe niż nam się wydaje, i że powinnam być jak gęś gęgawa: one łączą się w pary na całe życie. Radek chciałby zamienić się w ptaka. Pomyślałam, że możemy spróbować.

Ptasia rodzina, którą zastajemy zamkniętą w domu podczas pandemii, rozmawia, spotyka się i spaceruje. Opowieść znajduje zaskakujący epilog, kiedy zabawa w ptaki przestaje być tylko zabawą syna, a staje się momentem wytchnienia matki-artystki. Wieczorami zakłada ona maskę i odfruwa we własny intymny świat. Ptaki nauczyły nas latać. Czy latając czujemy się jak ptak? Wolne jak ptak? Wcielając się w rolę ptaków, zaczynamy przejmować ich zachowania, rozumieć i czytać ich język.

Simona Kossak napisała: Trzeba tylko trochę wysiłku, ażeby się te dwa światy – ludzki i zwierzęcy – mogły zrozumieć. Pierwszy głos,  który jest bezwzględnie zrozumiały dla wszystkich istot żywych, to dźwięk trwogi i bólu.” *

Przypomina o tym Kamil Śleszyński w cyklu “Balistyka końcowa”. Pokazuje nam to, co wyparte – tkankę, taką samą jak nasza, i strach w oczach zwierzęcia, który, tak jak pisała Kossak, również jest taki sam dla nas wszystkich, i który odczytujemy w mgnieniu oka. Dla artysty cykl jest sposobem rozliczenia z trudnym doświadczeniem z dzieciństwa, kiedy bywał świadkiem polowań. Teraz przełamuje się i wraca, by towarzyszyć swojemu ojcu – miłośnikowi przyrody – i jego myśliwskiej pasji.

“Bycie myśliwym to skomplikowana sprawa. Pierwsze polowanie może wydawać się harmonijnym aktem, który ma głębsze znaczenie; kontakt z naturą, poczucie siły, wspólnota… Wszystkie wymienione czynniki składają się na widoczną atrakcyjność tego działania. Ale to tylko pozory. Naciśnięcie spustu nie jest najtrudniejsze; każdy może to zrobić. Najgorsze jest to, co dzieje się później”, mówi artysta.

Śleszyński analizuje moment strzału, przygląda się wyjętym z ciał zwierząt pociskom. Nie każdy strzał jest śmiertelny, są takie, które prowadzą do śmierci zwierzęcia przez zagłodzenie, śmierci bolesnej, nikomu niepotrzebnej i nieprzynoszącej korzyści. Śleszyński pyta o odpowiedzialność człowieka za ból i cierpienie innych istot. (tekst: Kamila Bondar)

Kuratorka: Kamila Bondar
Artyści_tki: Bogusława Trela, Justyna Streichsbier, Kamil Śleszyński